δέρκομαι

δέρκομαι
δέρκομαι και δερκιάομαι (Α)
1. βλέπω καθαρά
2. βλέπω, παρατηρώ κάποιον ή κάτι («...δερκομένοισι Τρῶας» — ενώ παρατηρούσαν τους Τρώες)
3. διακρίνω, αισθάνομαι («κτύπον δέδορκα»)
4. (για την Τύχη) προσβλέπω με εύνοια, ρίχνω ευνοϊκή ματιά
5. (για το φως) αστράφτω, φεγγοβολώ
6. φρ. α) «δρακεῑσ' ἀσφαλές» — αφού ζει με ασφάλεια
β) «δεινόν, σμερδαλέον δέρκομαι» — κοιτάζω φοβερά, απειλητικά
γ) «πῡρ ὀφθαλμοῑσι δεδορκώς» — ενώ τα μάτια του πετούσαν φλόγες
7. (μτχ. παρακμ.) δεδορκώς
α) αυτός που έχει την όρασή του (σε αντίθεση με τον τυφλό)
β) ο ζωντανός (σε αντίθεση με τον νεκρό).
[ΕΤΥΜΟΛ. Ο ενεστωτικός τ. δέρκομαι ανάγεται σε ΙΕ ρίζα derk- «βλέπω, κοιτάζω» και θεωρείται νεώτερος σχηματισμός τής Ελληνικής. Στον ελληνικό παρακείμενο δέδορκα, με σημασία ενεστώτα «βλέπω (πρβλ. αρχ. ινδ. dadarśa, αβεστ. dadarƏsa «έχω δει»), απαντά η ετεροιωμένη βαθμίδα τής ΙΕ ρίζας, ενώ η συνεσταλμένη μορφή της *drk εμφανίζεται στον θεματικό αόριστο έ-δρακ-ον (πρβλ. αρχ. ινδ. a-drśan). Αξιοσημείωτη, τέλος, είναι η αντιστοιχία λέξεων αυτής τής ομάδας με τύπους άλλων ΙΕ γλωσσών (πρβλ. αρχ. ιρλ. ad-con-darc «έχω δει», γοτθ. ga-tarhjan «χαρακτηρίζω» που θα αντιστοιχούσε στο ελλ. *δορκέω, αγγλοσαξ. torht, αρχ. άνω γερμ. zoraht «φωτεινός», αλβαν. drite «φως»). Το ρ. δέρκομαι εμφανίζει μια σειρά συνθέτων με β' συνθετικό σε -δερκής.
ΠΑΡ. δράκος (Α δράκων)
αρχ.
δεργμα, δέρξις.
ΣΥΝΘ. οξυδερκής
αρχ.
αδερκής, αμβλυδερκής, αμφιδέρκομαι, αναδέρκομαι, αντιδέρκομαι, αποδέρκομαι, γλυκυδερκής, διαδέρκομαι, δυσδερκής, εισδέρκομαι, εκδέρκομαι, ενδερκής, επιδέρκομαι, ιοδερκής, κακοδερκής, καταδέρκομαι, λιθοδερκής, μεσοδερκής, νεκροδερκής, ξανθοδερκής, οβριμοδερκής, πανδερκής, περιδέρκομαι, πολυδερκής, προδέρκομαι, προσδέρκομαι, υποδέρκομαι].

Dictionary of Greek. 2013.

Игры ⚽ Нужно решить контрольную?

Look at other dictionaries:

  • δέρκομαι — see clearly pres ind mid 1st sg …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • δέρκεσθε — δέρκομαι see clearly pres imperat mid 2nd pl δέρκομαι see clearly pres ind mid 2nd pl δέρκομαι see clearly imperf ind mid 2nd pl (homeric ionic) …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • δεδορκότα — δέρκομαι see clearly perf part act neut nom/voc/acc pl δέρκομαι see clearly perf part act masc acc sg …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • δερκομένω — δέρκομαι see clearly pres part mid masc/neut nom/voc/acc dual δέρκομαι see clearly pres part mid masc/neut gen sg (doric aeolic) …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • δερκομένων — δέρκομαι see clearly pres part mid fem gen pl δέρκομαι see clearly pres part mid masc/neut gen pl …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • δερκόμεθα — δέρκομαι see clearly pres ind mid 1st pl δέρκομαι see clearly imperf ind mid 1st pl (homeric ionic) …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • δερκόμενον — δέρκομαι see clearly pres part mid masc acc sg δέρκομαι see clearly pres part mid neut nom/voc/acc sg …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • δρακέν — δέρκομαι see clearly aor inf act (doric) δέρκομαι see clearly aor part pass neut nom/voc/acc sg …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • δρακόντων — δέρκομαι see clearly aor part act masc/neut gen pl δέρκομαι see clearly aor imperat act 3rd pl δράκων dragon masc gen pl …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • δράκον — δέρκομαι see clearly aor ind act 3rd pl (homeric ionic) δέρκομαι see clearly aor ind act 1st sg (homeric ionic) δράκων dragon masc voc sg …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”